از دیگر سو هر یک از اهل‌بیت عصمت و طهارت (ع) به عنوان صاحبان اصلی امر ظهور و به عنوان ادامه ‌دهندگان مسیر به سوی ظهور، در طول زندگانی پر برکت خویش به تبیین و تشریح آموزه‌ های مهدویت بر اساس آیات قرآن می‌ پرداختند تا حدی که بیشترین احادیث موضوعی شیعه اختصاص به این مسئله دارد. علل غیبت امام زمان (عج)، آثار و فواید امام غایب، تبیین و تشریح وظایف منتظران در عصر غیبت، علائم و شرایط ظهور، ویژگی ‌های یاران و دولت مهدوی (عج)، معرفی مقاطع مختلف آخرالزمان، اوضاع جهان قبل از ظهور، معرفی وعده ‌های خداوند، رجعت یا بازگشت مردگان به دنیا، ویژگی ‌های عصر ظهور و ... بخشی از موضوعات مربوط به مهدویت و ظهور از منظر روایات است.

امام خمینی(ره) با همین رویکرد آموزه ‌های مهدوی را به صورت کاربردی به منصه ظهور رساند تا حدی که مهم ترین هدف قیام خویش را بسترسازی برای حکومت عدل الهی معرفی کرد. نشان به اینکه به بهانه‌ های مختلف در سخنرانی ‌های متعدد اندیشه مهدویت و بستر سازی ظهور را مهم‌ترین آرمان انقلاب اسلامی ایران معرفی کردند. به عنوان مثال طی سخنانی فرمودند: «انقلاب مردم ایران، نقطه شروع انقلاب بزرگ جهان اسلام به پرچم ‌داری حضرت حجت ـ ارواحنا فداه ـ است که خداوند بر همه مسلمانان و جهانیان منت نهد و ظهور و فرجش را در عصر حاضر قرار دهد». (68/1/2) این اندیشه به قدری در تفکر امام(ره) ریشه دوانده بود که عدم همسوییِ مسئولان نظام با بستر سازی ظهور را خیانتی سهمگین معرفی کرده و در پیامی دیگر فرمود: «مسائل اقتصادی و مادی اگر لحظه ‌ای مسئولین را از وظیفه ‌ای که بر عهده دارند منصرف کند، خطری بزرگ و خیانتی سهمگین را به دنبال دارد. باید دولت جمهوری اسلامی تمامی سعی و توان خود را در اداره هرچه بهتر مردم بنماید، ولی این بدان معنا نیست که آنها را از اهداف عظیم انقلاب که ایجاد حکومت جهانی اسلام است منصرف کند.»

برخی دیگر از سخنان امام(ره) که نشان‌ دهنده تفکر مهدویت امام در فرآینده انقلاب اسلامی است،‌ شامل این موارد است: «امیدوارم که این انقلاب، یک انقلاب جهانی بشود و مقدمه برای ظهور حضرت بقیه الله ارواحنا له الفداء باشد». (صحیفه، ج16 ص88) «امید است که این انقلاب جرقه و بارقه ‌ای الهی باشد که انفجاری عظیم در توده‌ های زیر ستم ایجاد نماید و به طلوع فجر انقلاب مبارک حضرت بقیه الله ارواحنا لمقدمه الفداء منتهی شود». (همان، ج 15، ص 75).

بخش دیگری از سخنان امام(ره) اختصاص به وظایف منتظران ظهور داشت. درباره دیدگاه امام خمینی(ره) در زمینه وظایف منتظران در عصر غیبت باید گفت حضرت امام(ره) با ژرف اندیشی تمام، انتظار فرج را «انتظار قدرت اسلام» معنا کرده و فراهم آوردن مقدمات ظهور را یکی از وظایف منتظران می‌دانست و می‌فرمود: «همه ما انتظار فرج داریم و باید در این انتظار، خدمت کنیم. انتظار فرج، انتظار قدرت اسلام است و ما باید کوشش کنیم تا قدرت اسلام در عالم تحقق پیدا کند و مقدمات ظهور ان شاءالله تهیه بشود». (صحیفه نور، ج 7، ص 255)

این اندیشه متعالی امام(ره) بود که دهان جاهلان نسبت به نظریه حکومت را می ‌بست. در واقع امام(ره) با طرح اندیشه مهدویت همان اهداف آینده نگرانه خویش را پی می‌ گرفت و معتقد بود برای دستیابی به آینده مطلوب باید از اکنون زمینه‌ های لازم را فراهم آورد. جالب است پژوهشگران و تحلیل گران غربی، کسانی چون مارتین کرامر، برنارد لوئیس، مروین زونیس، دانیل برومبرگ، مایکل ام. جی، فیشر که از نخستین سال های پیروزی انقلاب اسلامی در کنفرانس بین المللی دانشگاه تل آویو (1984 م.) به بررسی و تحلیل نقش آموزه ‌های شیعی در انقلاب اسلامی ایران پرداختند، به این موضوع توجه و در مقالات خود بر آن تأکید کرده ‌اند؛ به عنوان نمونه مارتین کرامر در مقدمه مجموعه مقالات این کنفرانس می نویسد: «طرفداران پرشور امام خمینی او را نایب امام، یعنی نماینده امام غایب می ‌دانند. چنین عنوانی، به این معناست که پیروان امام خمینی قدرت او را الهی و مشروع می ‌دانند. جاذبه امام خمینی و علما، بازتابی از ستایش ائمه است. بدون داشتن چنین ستایشی، انسان نمی ‌تواند بر نظریه امام خمینی درباره حکومت، صحه بگذارد». (تشیع، مقاومت و انقلاب: مجموعه مقالات کنفرانس بین المللی دانشگاه تل آویو 1984، ص 17)

حال که چهل بهار از پیروزی انقلاب اسلامی ایران می‌گذرد باید دید فرهنگ جامعه ما تا چه حد به آموزه‌ های مهدویت گره خورده است و یا برنامه‌ های فرهنگی و سینمایی ما چه سهمی از آموزه ‌های مهدویت را به کار خود اختصاص داده‌ اند. اگر مهدویت را در یک تعریف کلی جامع ارزش‌ های دینی و اخلاقی بدانیم، مشاهده می‌ کنیم نه تنها آموزه ‌های ارزشمند مهدوی در فرهنگ جامعه رسوخ نکرده بلکه گاهی از ابتدایی ‌ترین ارزش‌ های دینی و فرهنگی خویش فاصله گرفته است؛ این شکاف یا به وسیله تلاش دشمنان در قالب پروژه نفوذ می ‌تواند باشد و یا کم ‌کاری خودی‌ ها؛ در هر صورت ادامه چنین روندی به سود جامعه نخواهد بود. اما امید آنکه در مسیر بهتر شدن گام برداریم.